Idę do słońca

Polska, 1955, 14 min

„Zaraz na początku mojej działalności reżyserskiej nakręciłem dokumentalny film o znakomitym rzeźbiarzu polskim Xawerym Dunikowskim. Tego rodzaju film robiło się wówczas w bardzo określony sposób. Całą uwagę skoncentrowałem na możliwie pomysłowym pokazaniu na ekranie samych rzeźb. Tło dla nich również odgrywało, w moim wyobrażeniu, bardzo ważną rolę. Grupę rzeźb przedstawiających »Kobiety brzemienne« ustawiłem np. na plaży. Morze dotykało ich stóp, a żywe, małe, nagie dziecko bawiło się muszlą. Tym »artystycznym« obrazom towarzyszyła muzyka i bardzo poetycki komentarz, mówiony zza ekranu przez aktora, który z trudem powstrzymywał wzruszenie. Słowem, był to typowy ówczesny film o sztuce”.
A. Wajda, „Podwójne spojrzenie", Prószyński i S-ka, Warszawa 1998, s. 15.

Opis

Podczas studiów w szkole filmowej Andrzej Wajda myślał o realizacji filmu o sztuce, który dla twórców w pierwszej połowie lat 50. był szansą na ucieczkę od sztywnych ram politycznego dokumentu socrealistycznego. Po ukończeniu Pokolenia reżyser powrócił do interesującej go tematyki artystów i zrealizował film o Xawerym Dunikowskim, przygotowany na 80. urodziny rzeźbiarza. Wajda w formie impresyjnego reportażu, a zarazem wykładu przybliżył sylwetkę i twórczość sędziwego artysty. W ekspresyjnych, pełnych kontrastów zdjęciach Stefana Matyjaszkiewicza ukazał rzeźbiarza w pracowni, a przede wszystkim zaprezentował jego drogę artystyczną, od intymnych sylwetek z cyklu Macierzyństwo, poprzez Głowy wawelskie, skończywszy na pomniku Czynu Powstańczego, którego odsłonięcie miało miejsce w roku premiery filmu. I choć komentarz autorstwa Bohdana Czeszki, czytany przez Aleksandra Bardiniego, zdradza oficjalny charakter projektu, to w warstwie wizualnej widać myślenie Wajdy za pomocą metafor. Świadczy o tym choćby sfilmowanie cyklu rzeźb Kobiety brzemienne nad brzegiem morza.