Nagrody i wyróżnienia
Nagrody
1985
Nagroda im. Gottfrieda Herdera, przyznawana w Hamburgu, za wkład w zacieśnienie stosunków kulturalnych z narodami wschodniej i południowej Europy.
1987
Nagroda Kioto (The Kyoto Prize, jap. Kyōto-shō) japońskiej Fundacji Inamori za działalność na rzecz naukowego, kulturowego i duchowego doskonalenia ludzkości. Nagroda przyznawana jest corocznie w każdej z trzech kategorii: zaawansowana technologia, nauki podstawowe oraz sztuka i filozofia.
Podejmuje decyzję o przekazaniu całej kwoty (450 tys. dolarów) na wzniesienie w Krakowie budynku dla ekspozycji zbiorów sztuki japońskiej z kolekcji Feliksa Jasieńskiego należących do Muzeum Narodowego w Krakowie. Patrz: Fundacja Kyoto-Kraków.
1994
Nagroda Muzeum Kinematografii w Łodzi „Artur”.
1996
Praemium Imperiale, Japonia.
Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej za autorską książkę Filmy.
1998
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki w dziedzinie filmu.
1999
Freedom Prize American Cinema Foundation na Festiwalu Filmowym w Berlinie. Nagroda otrzymała imię Andrzeja Wajdy (Andrzej Wajda-Philip Morris Freedom Prize) i była przyznawana reżyserom z Europy Wschodniej. Pierwszą laureatką była Kira Muratowa z Ukrainy, a w kolejnych latach wyróżnienie otrzymali: Jan Švankmajer, Czechy (2001); Andreas Dresen, Niemcy (2002); Aleksander Sokurow, Rosja (2003); Marcel Łoziński, Polska (2004); Béla Tarr, Węgry (2005).
Laureaci Andrzej Wajda-Philip Morris Freedom Prize:
2000
Nagroda specjalna jury dla duetu reżyser–operator (Andrzej Wajda – Witold Sobociński) na 8. Festiwalu Camerimage w Łodzi.
Wielka Nagroda Fundacji Kultury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury za rok 1999 za film Pan Tadeusz i spektakl Bigda idzie!.
2001
Nagroda za „naprawę spraw ludzkich” przyznawana przez czeską Fundację Pangea.
2002
Nagroda Specjalna Business Centre Club.
2003
The Christopher Awards – amerykańska nagroda za kierownictwo artystyczne filmu dokumentalnego Marcela Łozińskiego Pamiętam.
2004
Gwiazda Bałtyku 2004 – jeden z czterech laureatów pierwszej edycji rosyjskiej nagrody, przyznawanej corocznie przez m.in. Ministerstwo Kultury i Komunikacji Masowej Federacji Rosyjskiej i Rosyjski Związek Działaczy Teatralnych wybitnym osobistościom świata kultury, działaczom społecznym, a także biznesmenom z krajów basenu Morza Bałtyckiego.
2006
Nagroda Neptuna – nagroda prezydenta Gdańska.
Nagroda im. Jana Szczepanika za wielki wkład w rozwój kinematografii polskiej.
2007
Nagroda im. Czesława Miłosza przyznawana przez ambasadę USA za wkład w rozwijanie porozumienia polsko-amerykańskiego.
2008
Paszport „Polityki” – nagroda specjalna za rok 2007 w kategorii Kreator kultury.
2015
Nagroda specjalna Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI wręczona podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Bari.
2016
Nagroda PEN Clubu im. Jana Parandowskiego.
Nagrody za całokształt twórczości
1971
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za twórczość reżyserską.
1972
Medal na XVII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Valladolid.
1974
Nagroda Państwowa I stopnia za wybitne osiągnięcia w dziedzinie reżyserii filmowej.
Drożdże – nagroda tygodnika „Polityka”.
1975
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia.
1977
Medal na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie.
1978
Premio David di Donatello „Luchino Visconti”.
1979
Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w La Rochelle we Francji.
1982
Cezar Honorowy (César d’honneur) – francuska nagroda filmowa przyznawana przez Akademię Sztuki i Techniki Filmowej (Académie des arts et techniques du cinéma).
1982
BAFTA Fellowship – Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej.
1990
Felix – Europejska Nagroda Filmowa.
1991
Dyplom BESEF ’91 za całokształt twórczości na I Belgradzkim Festiwalu Filmu Środkowoeuropejskiego BESEF.
1998
Złoty Lew na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji.
1999
Kryształowy Irys na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym
w Brukseli.
Nagroda Wolności za twórczość filmową i „bezprzykładne zaangażowanie na rzecz wolności” na Freedom Film Festival w Berlinie.
2000
SuperWiktor ’99 – Nagroda Akademii Telewizyjnej.
Złota Żaba dla duetu reżyser-operator; wspólnie z Witoldem Sobocińskim na 8. Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych „Camerimage” w Łodzi
OSCAR – Nagroda Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) (obejrzyj moment wręczenia).
Polskie Nagrody Filmowe Orły – Laureat Nagrody za Osiągnięcia Życia.
2005
Platynowe Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
2006
Złoty Niedźwiedź na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie.
Złota Kamera na Festiwalu Artfilm w Trenczyńskich Cieplicach.
Nagroda za całokształt twórczości na VI Festiwalu Filmowym Vitae Valor w Tarnowie.
2007
Statuetka Turysty 2007 na II Międzynarodowym Festiwalu Filmów Turystycznych w Płocku.
2008
Nagroda na Batumi International Art-House Film Festival.
Nagroda specjalna na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Sewilli.
2011
Nagroda dla polskiego reżysera na festiwalu Camerimage.
2012
Specjalna Złota Kaczka miesięcznika „Film”.
2013
Nagroda specjalna Persol 2013.
2014
Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Stambule.
Nagroda Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
2016
Nagroda im. Aleksandra Gieysztora. Wspólnie z Krystyną Zachwatowicz-Wajdą (przeczytaj informację).
Galeria nagród za całokształt twórczości
Najważniejsze nagrody dla filmów
1955
Nagroda Państwowa za Pokolenie (wyróżnienie zespołowe dla Andrzeja Wajdy, Jerzego Lipmana, Tadeusza Janczara, Tadeusza Łomnickiego).
1957
Srebrna Palma na X Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes za Kanał.
1958
Złota Kaczka magazynu „Film” za Kanał.
Nagroda czytelników „Kuriera Polskiego” (wydawanego jako organ Stronnictwa Demokratycznego) za Popiół i diament.
1959
Złota Kaczka magazynu „Film” za Popiół i diament.
Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych (Fédération Internationale de la Presse Cinématographique, FIPRESCI) na XX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji za Popiół i diament.
1960
Nagroda Kanadyjskiej Federacji Stowarzyszeń Filmowych na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Vancouver za Popiół i diament.
1961/1962
Nagroda Zachodnioniemieckiej Krytyki Filmowej przyznana przez tygodnik „Die Zeit” za Popiół i diament.
1966
Złota Kaczka magazynu „Film” za Popioły.
1968
Nagroda Komitetu ds. Polskiego Radia i Telewizji za reżyserię filmu TV Przekładaniec.
1969
Syrenka Warszawska (nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP) na I Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za Wszystko na sprzedaż.
Złoty Ekran pisma „Ekran” za film Przekładaniec.
1970
Medal Specjalny na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Fantastycznych w Sitges za film Przekładaniec.
Gran Premio Perla TV na Międzynarodowych Targach Filmu Dokumentalnego i Telewizyjnego w Mediolanie za Brzezinę.
1971
Złote Grono dla najlepszego reżysera na III Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za Brzezinę i Krajobraz. po bitwie.
Syrenka Warszawska na III Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za Krajobraz po bitwie.
Złota Kaczka magazynu „Film” za Krajobraz po bitwie.
Złoty Globus na III Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Mediolanie za Krajobraz po bitwie.
1973
BAMBI (niemiecka nagroda dla mediów) za film Piłat i inni.
Srebrna Muszla na XXI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastian za Wesele.
Złote Grono na V Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za Wesele.
1974
Zwycięstwo w plebiscycie widzów za najlepszy debiut 30-lecia za Pokolenie na VI Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie.
Złota Kamera – nagroda miesięcznika „Film” dla Wesela, najlepszego filmu fabularnego.
1975
Złoty Hugo na XI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Chicago za Ziemię obiecaną.
Grand Prix na IX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie za Ziemię obiecaną.
Złote Lwy Gdańskie na II FPFF w Gdańsku za Ziemię obiecaną
Złote Grono i Syrenka Warszawska na VII Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie za Ziemię obiecaną.
1976
Złoty Kłos na XXI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Valladolid za Ziemię obiecaną.
Nominacja do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny za Ziemię obiecaną.
Srebrne Lwy Gdańskie na III FPFF w Gdańsku za Smugę cienia.
Nagroda dziennikarzy dla Ziemi obiecanej na III Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Brukseli.
1977
Pozaregulaminowa nagroda dziennikarzy (cegła) oraz Nagroda Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych Don Kichot na IV FPFF w Gdańsku za Człowieka z marmuru:
Pamiętam najpiękniejszą nagrodę, jaką dostałem w moim życiu, to jest cegłę. Dziennikarze filmowi akredytowani przy Festiwalu sprzeciwili się temu, że jury odrzuciło mój film „Człowiek z marmuru” (politycznie był nie do zaakceptowania). – Wzięli cegłę, podpisali się na niej i wręczyli mi ją na schodach, a nie na głównej sali. To najpiękniejsza i najbardziej wzruszająca nagroda, jaką otrzymałem, bo rozumiałem, że te podpisy oznaczały dla nich daleko idące konsekwencje – wspominał Andrzej Wajda.
Rozmowa z Reżyserem na temat nagrody na stronie Radia Gdańsk.
1978
FIPRESCI na XXXI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes za Człowieka z marmuru.
Złote Lwy Gdańskie na V FPFF w Gdańsku za Bez znieczulenia.
Nagroda jury dla Ziemi obiecanej na XVIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cartagenie w Kolumbii i nagroda dla najlepszego reżysera.
Jedyna nagroda przyznana przez jury na XIX Międzynarodowym Festiwalu Filmu Neorealistycznego w Avelino we Włoszech dla Ziemi obiecanej.
1979
Nagroda jury ekumenicznego na XXXII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes za Bez znieczulenia.
Nagroda specjalna jury na VI FPFF w Gdańsku za Panny z Wilka.
1980
Nominacja do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny za Panny z Wilka.
FIPRESCI na XXVIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastian za Dyrygenta.
Specjalne Złote Grono za odkrywanie nowych talentów aktorskich i konsekwentne stwarzanie im szans artystycznego rozwoju na XII Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie.
1981
Złota Palma (Palme d’Or) oraz nagroda jury ekumenicznego na XXXIV Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes za Człowieka z żelaza.
1982
Nominacja do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny dla Człowieka z żelaza.
Nagroda Louis Delluc (Prix Louis-Delluc) dla najlepszej francuskiej produkcji filmowej za Dantona.
1983
Cezar – francuska nagroda filmowa przyznawana przez Akademię Sztuki i Techniki Filmowej (Académie des arts et techniques du cinéma) – dla najlepszego reżysera za film Danton.
1987
Złota Taśma – Nagroda Koła Piśmiennictwa Filmowego Stowarzyszenia Filmowców Polskich (SFP) za film Kronika wypadków miłosnych.
1990
Wyróżnienie jury za film Korczak, wyjątkowe osiągnięcia i postawę artystyczną na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes.
1991
Nagroda Przewodniczącego Komitetu Kinematografii przy Ministrze Kultury za reżyserię filmu Korczak.
1996
Srebrny Niedźwiedź na XLVI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie za wybitny wkład artystyczny ze szczególnym uwzględnieniem filmu Wielki Tydzień.
Super Złota Kaczka – nagroda czytelników miesięcznika „Film” dla filmu Ziemia obiecana.
1997
Nagroda dla najlepszego reżysera za film Panna Nikt na XIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Troi w Portugalii.
1999
Brylantowy Bilet – nagroda Stowarzyszenia Kina Polskiego dla Pana Tadeusza, filmu obejrzanego przez największą liczbę widzów.
2000
Złota Taśma – Nagroda Koła Piśmiennictwa Filmowego SFP za Pana Tadeusza.
2003
Brązowy Granat – nagroda za film Zemsta na VII Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Komediowych „Z uśmiechem do Europy” w Lubomierzu.
2004
Ziemia obiecana uznana za film wszech czasów w plebiscycie widzów Kino Polska, czytelników „Gazety Poznańskiej” i słuchaczy Radia Merkury.
2007
Złota Kaczka w kategorii najlepszy film ostatniego półwiecza dla filmu Ziemia obiecana.
2008
Nominacja do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny za Katyń.
Polska Nagroda Filmowa Orzeł dla najlepszego filmu za Katyń.
Nagroda publiczności dla filmu Katyń na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Filmfest DC w Waszyngtonie.
Bursztynowe Lwy dla filmu o najwyższej frekwencji w minionym roku dla filmu Katyń na XXXIII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
Złoty Smok – nagroda publiczności dla filmu Katyń na XIX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Lubljanie.
2009
Srebrny Niedźwiedź – Nagroda im. Alfreda Bauera na LIX Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie dla filmu otwierającego nowe perspektywy sztuki filmowej za Tatarak.
Nagroda Krytyków Europejskiej Akademii Filmowej FIPRESCI za Tatarak.
Nagroda dla najlepszego filmu europejskiego dla filmu Katyń, przyznawana w imieniu 500 korespondentów zagranicznych we Włoszech, przez Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej we Włoszech (Associazione Stampa Estera in Italia).
Czeskie Lwy za rok 2008 w kategorii najlepszy film zagraniczny dla filmu Katyń.
2016
Nagroda pozaregulaminowa jury na XLI Festiwalu Filmowym w Gdyni za Powidoki.
Nagrody teatralne
1975
Nagroda główna za inscenizację Sprawy Dantona Stanisławy Przybyszewskiej w Teatrze Powszechnym w Warszawie na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych.
1986
Nagroda im. Luigi Pirandello za twórczość i działanie w dziedzinie teatru.
1993
Nagroda za reżyserię Wesela Stanisława Wyspiańskiego w Starym Teatrze w Krakowie na XVIII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych.
1995
Nagroda polskiego ośrodka ITI za popularyzację polskiej kultury teatralnej zagranicą.
2000
Nagroda im. Konrada Swinarskiego przyznawana przez miesięcznik „Teatr” za reżyserię spektaklu Teatru TV Bigda idzie! Juliusza Kadena-Bandrowskiego.
Nagroda Honorowa za najlepszą realizację klasyki polskiej w Teatrze TV dla spektaklu Bigda idzie! na XXV Opolskich Konfrontacjach Teatralnych
2001
Grand Prix w kategorii Teatru TV dla spektaklu Bigda idzie! na Festiwalu Dwa Teatry w Sopocie.
Wyróżnienia
1999
Tytuł Małopolanina Roku 1999.
2000
Człowiek Roku 1999 w plebiscycie „Gazety Krakowskiej”.
Najsławniejszy Polak 1999 Roku – tytuł przyznany w plebiscycie słuchaczy Polskiego Radia.
Człowiek Roku – wyróżnienie przyznawane przez dziennik „Życie”.
Człowiek Roku 1999 w plebiscycie ogłoszonym przez tygodnik „Wprost”.
2008
Tytuł „Człowieka Roku 2008” przyznany przez „Gazetę Wyborczą”.
Fot. Wojciech Surdziel / Agencja Wyborcza.pl
Wieczorem w „Gazecie” uroczystość z okazji wręczenia mi tytułu „Człowieka Roku Gazety Wyborczej„. W Polsce, gdzie jeden prezydent był uzależniony od alkoholu, a drugi od brata, konieczna jest jedna gazeta niezależna od nikogo.
Andrzej Wajda
2010
Spotkanie z publicznością podczas Akademii Sztuk Przepięknych w ramach XVI Przystanku Woodstock w Kostrzynie nad Odrą.
Andrzeja Wajdę oraz jego przeuroczą i bardzo ciepłą małżonkę Krystynę Zachwatowicz ściągnęliśmy na Festiwal przy okazji kręcenia przez niego filmu „Katyń”. Film już był nakręcony, montowany i namawialiśmy Pana Andrzeja, aby kawałek był pokazany woodstockowiczom. Filmu w końcu nie pokazaliśmy, ale za to rozmowa potoczyła się o całej ogromnej twórczości Pana Andrzeja, o nim samym, o tym wszystkim, co wie każdy, i o tym, co mogliśmy usłyszeć po raz pierwszy – powiedział Jurek Owsiak.
Ordery i odznaczenia
1959
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
1975
Order Sztandaru Pracy II klasy z okazji 30-lecia kinematografii.
1978
Order Cyryla i Metodego I klasy, Bułgaria.
1982
Nagroda Fundacji Onassisa.
Order Francuskiej Legii Honorowej, Krzyż Oficerski.
1994
Order Sztuki i Literatury w randze Oficera (fr. Ordre des Arts et des Lettres – Officier) – cywilne odznaczenie francuskie, przyznawane za znaczące osiągnięcia w dziedzinie sztuki i literatury lub popularyzację sztuki i literatury we Francji i na świecie.
1995
Order Wschodzącego Słońca III klasy, Japonia.
Srebrny Medal Cracoviae Merenti; wraz z żoną, Krystyną Zachwatowicz-Wajdą.
2000
Medal 400-lecia Warszawy.
2001
Komandoria Legii Honorowej Republiki Francuskiej.
Wielki Krzyż Zasługi – Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.
2005
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.
2006
Krzyż Średni z Gwiazdą – Order Republiki Węgierskiej.
Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Republiki Litewskiej.
Medal Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
2007
Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, przyznawany przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
2008
Order Jarosława Mądrego – najwyższe ukraińskie odznaczenie państwowe. Wręczał prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko.
Nigdy nie przypuszczałem, że dożyję takiej chwili. Że pokażę swój film w miejscach, gdzie dokonano zbrodni katyńskiej i że wcześniej pokażę go w Moskwie – tam, skąd wychodziły rozkazy, nakazujące wykonanie tej zbrodni – powiedział podczas wręczenia reżyser (przeczytaj informację prasową).
Krzyż Ziemi Maryjnej, Estonia.
2009
Order Sztuki i Literatury w randze Komandora (Commandeur dans l’ordre des Arts et des Lettres) – cywilne odznaczenie francuskie, przyznawane za znaczące osiągnięcia w dziedzinie sztuki i literatury lub popularyzację sztuki i literatury we Francji i na świecie.
2011
Nagroda Miasta Krakowa.
Order Orła Białego.
2016
Złoty Medal Plus Ratio Quam Vis Uniwersytetu Jagiellońskiego
Doktoraty honoris causa
1981
American University w Waszyngtonie
1988
Uniwersytet w Bolonii
1989
Uniwersytet Jagielloński
1995
Uniwersytet w Lyonie
Université Libre de Bruxelles w Belgii
2000
Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi
Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
2001
Akademia Filmowa Rosyjskiego Uniwersytetu Sztuki Teatralnej GITIS
2002
Uniwersytet Łódzki (przeczytaj informację)
2003
Wszechrosyjski Państwowy Uniwersytet Kinematografii
2005
Uniwersytet Gdański (przeczytaj laudację)
Uniwersytet Warszawski (przeczytaj laudację)
2010
Białoruska Państwowa Akademia Sztuk Pięknych
2014
Uniwersytet Pedagogiczny (przeczytaj laudację). Wspólnie z Krystyną Zachwatowicz-Wajdą.
Tytuły honorowe
1993
Dyplom Członka Honorowego Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (wręczony z okazji 75-lecia ZAiKS-u)
1994
Tytuł Honorowego Profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
1998
Honorowe Obywatelstwo Miasta Łodzi
2000
Krakowianin Roku 1999
Honorowy Obywatel Gdyni
Honorowy Obywatel Miasta Suwałk
2001
Honorowy Obywatel Miasta Radomia
2003
Civitate Wratislaviensi Donatus – Honorowe Obywatelstwo Wrocławia (zobacz informację)
2008
Honorowy Obywatel Miasta Opola
2015
Honorowe Obywatelstwo Miasta Stołecznego Warszawy
2016
Honorowe Obywatelstwo Miasta Gdańska (zobacz relację)
Honorowe Obywatelstwo Województwa Łódzkiego (przeczytaj informację)
Złoty Medal Honorowy za Zasługi dla Małopolski (przeczytaj informację prasową)
Nagrody-i-wyróżnienia-pośmiertne
(po 9 października 2016)
grudzień 2016
Nagroda specjalna Przewodniczącego i Rady Europejskiej Akademii Filmowej.
sierpień 2020
Nagroda Stowarzyszenia Czeskich Klubów Filmowych (Association of Czech Film Clubs Annual Award).
