Mistrzowska Szkoła Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy
Andrzej Wajda uważał, że szkolnictwu filmowemu, funkcjonującemu w Polsce w państwowych uczelniach wyższych w Łodzi i Katowicach, brakuje modelu, w którym absolwenci skupialiby się wokół doświadczonych mistrzów, rozwijając wspólnie konkretne projekty.
W kwietniu 2002 roku z inicjatywy Andrzeja Wajdy i Wojciecha Marczewskiego przy ulicy Chełmskiej 21 w Warszawie powstała Mistrzowska Szkoła Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy oraz Fundacja Edukacji Filmowej Andrzeja Wajdy (obecnie funkcjonujące pod nazwą Wajda School & Studio). Obaj założyciele zaoferowali unikalne wówczas na skalę europejską programy dla absolwentów szkół artystycznych łączące edukację z produkcją filmową, gdzie doświadczeni twórcy filmowi pracują z uczestnikami nad najlepszą wizją artystyczną ich projektów – od etapu rozwoju scenariusza, przez dokumentację, zdjęcia, produkcję, postprodukcję aż po prezentację filmu na rynku. Honorowy patronat nad Szkołą Wajdy sprawuje Europejska Akademia Filmowa.
W 2011 roku przy Szkole Wajdy powstało studio produkcyjne, które stawia na otwartą współpracę międzynarodową oraz koprodukcje. Dotychczasowy dorobek Wajda Studio to ponad 100 filmów dokumentalnych i fabularnych, ponad 250 etiud, dziesiątki pokazów i nagród na największych festiwalach filmowych, takich jak Berlinale, MFF w San Sebastian, MFF w Karlowych Warach, Hot Docs, IDFA czy też DOK Leipzig, a także na polskich festiwalach w Krakowie, Gdyni, Warszawie, Koszalinie. Filmy realizowane przez Wajda Studio otrzymują zarówno statuetki, jak i nominacje do Europejskiej Nagrody Filmowej, nagród Polskiej Akademii Filmowej Orły, a także nominację do Oscara®.
Volker Schlöndorff: „Panuje tutaj atmosfera pracy, uczestniczymy w warsztatach, dyskutujemy, każdy ma równe prawa i jego zdanie jest tak samo ważne. Andrzej Wajda zaprowadził prawdziwą równość, wpoił przekonanie, że wszyscy jesteśmy kolegami. Nieważne czy jest się, tak jak ja, dinozaurem czy początkującym filmowcem. Łączy nas po prostu miłość do kina. Tu nie chodzi o robienie kariery. To coś więcej: rodzaj braterstwa, siostrzeństwa”.
Agnieszka Smoczyńska: „Szkoła Wajdy jest takim miejscem, gdzie spotykają się ludzie, którzy chcą robić filmy, niekoniecznie po to, by to były obrazy komercyjne. Tutaj opowiada się filmy ważne, gdzie liczy się współpraca ludzi. To jest coś, co nazywamy pozostałością po Zespołach Filmowych, gdzie ważna była wymiana myśli i gdzie doświadczeni filmowcy spotykają się z młodymi. Wszyscy tutaj są partnerami. Nie ma hierarchii”.
Wojciech Marczewski:„Od początku z Andrzejem o jednej rzeczy marzyliśmy i tę szkołę tworzyliśmy po to, by ambitne, autorskie kino mogło nadal istnieć. Może to jest old fashion, ale jestem przekonany, że sztuka bez indywidualności i bez osobowości twórcy, bez tego, co ja nazywam finger print, to nie jest to, o czym marzymy, by oglądać na ekranie”.
Studio zostało dwukrotnie nagrodzone jako najlepszy producent dokumentów i krótkich metraży na Krakowskim Festiwalu Filmowym. Otrzymało również nagrodę Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej za organizację programu EKRAN+ w kategorii program kształcenia profesjonalnego.
Andrzej Wajda był czynnie związany ze Szkołą do końca swojego życia. W 2016 jak co roku przygotował na inaugurację roku szkolnego wykład, który miał wygłosić w poniedziałek 10 października, zmarł dzień wcześniej.
„Był zajęty filmami, ale dla Szkoły miał zawsze czas, nigdy nie odmawiał pomocy” – mówi Wojciech Marczewski, dyrektor programowy Szkoły Wajdy. – „Kiedy było trzeba, zmieniał swoje plany, a kiedy już przychodził do Szkoły, to na cały dzień. Od godziny 10 do 17 uczestniczył w zajęciach. Lubił być z młodymi. Był dla nich mentorem i guru. Wspaniale umiał słuchać. Dużo dawał studentom, ale też wiele od nich czerpał. Często mówił: o, na to bym nie wpadł! Albo żartował: niech pani to napisze, a ja wyreżyseruję, bo wiem, jak to zrobić. Twierdził, że nie potrafi pisać scenariuszy,ale bezbłędnie wyczuwał aktualność i wagę pomysłu, a instynkt nigdy go nie zawodził”.
Fundacja Kyoto – Kraków Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz-Wajdy – zgodnie z testamentem Reżysera – przyznaje corocznie pięć stypendiów dla studentów Szkoły. Od 2021 roku Fundacja w ramach konkursu scenariuszowego Script Pro przyznaje Nagrodę Specjalną Fundacji Kyoto – Kraków Andrzeja Wajdy i Krystyny Zachwatowicz w wysokości 10 000 złotych.
Zobacz stronę Wajda School.