Rotunda Powstania Warszawskiego

Wajda wybrał jako lokalizację jeden z dwu zabytkowych zbiorników gazu na Woli, wybudowanych pod koniec XIX wieku. Te zachowane jako jedne z nielicznych reliktów przedpowstaniowej tkanki miasta nawiązywały do tragicznych dziejów powstańczych dzielnicy Wola. Obie rotundy, zbudowane z czerwonej cegły i przypominające Koloseum, stanowiły obudowę metalowych zbiorników na gaz. Mają one ok. 40 m wysokości i 50 m średnicy.

Projekt Wajdy przewidywał zrealizowanie panoramy nietypowej. Miało się na nią składać wiele elementów. Zasadniczym jej trzonem planował uczynić czteropiętrową budowlę żelazobetonową, we wnętrzu której umieszczono szyb na windę mieszczącą 30 osób. Górny taras miał umożliwiać ogarnięcie wzrokiem namalowanej na ścianach budowli panoramy całej powstańczej Warszawy.

Z wierzchołka wspomnianej budowli rozpoczynało się zwiedzanie Panoramy. Zwiedzający mają schodzić po spiralnym podeście wokół szybu windy do coraz niższych kondygnacji makiety zrujnowanego pociskami domu, w którym bronią się powstańcy. Manekiny mają być naturalnej wielkości, a wszystkie rekwizyty odtworzone z wielką dokładnością. Przedstawione mają być różne sytuacje obrony: stanowisko obserwacyjne, karabin maszynowy z obsługą, granatnik, poszczególni strzelcy zaczajeni w ruinach dawnego domu. Schodząc niżej, mamy dotrzeć do sztabu powstańczej jednostki, ukrytego w przyziemiu. Mają tu być słyszane symulowane rozmowy telefoniczne i próby porozumienia radiowego z Londynem. Dynamo napędzane pedałami roweru ma dostarczać prąd do skąpych żarówek. Harcerka przynosi meldunek.

Z makiety zburzonego domu zaprojektowane było wyjście na podwórze. Przez półotwartą bramę ma być widać barykadę i grupę obrońców. W głębi planu przewidziano niemiecki czołg i niemiecki miotacz płomieni.
W piwnicy miał mieścić się powstańczy szpital z całą rozpaczliwością nieszczęścia rannych.  (…)
Projekt – tak ciekawy i piękny – nie został zrealizowany.

Jerzy Skrodzki, Warszawa czeka na Panoramę Powstania Warszawskiego.